Αποδοχή και αποποίηση κληρονομιάς

Αποδοχή κληρονομιάς 

Από την ερμηνεία των άρθρων 1846, 1847 και 1848 του Αστικού Κώδικα συνάγεται ότι η αποδοχή κληρονομιάς μπορεί να γίνει με δύο τρόπους, ρητά ή σιωπηρά.

Ρητά συντελείται με την σύνταξη σχετικής πράξης αποδοχής κληρονομιάς, η οποία περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Με αυτό τον τρόπο, ο προσωρινός κληρονόμος καθίσταται πλέον οριστικός, δεν αποκτά όμως ακόμα την κυριότητα επί των ακινήτων της κληρονομιάς. Πρέπει στη συνέχεια η πράξη της αποδοχής να μεταγραφεί στο αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο, οπότε πλέον ο κληρονόμος αποκτά νόμιμο τίτλο επί των ακινήτων της κληρονομιάς.

Σιωπηρά, στην περίπτωση δηλαδή που δεν συνταχθεί συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής κληρονομιάς, η βούληση των προσωρινών κληρονόμων να καταστούν οριστικοί μπορεί να συναχθεί από ποικίλες πράξεις ή παραλείψεις τους, όπως για παράδειγμα με την υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς στην αρμόδια Δ.Ο.Υ, την άσκηση αγωγής περί κλήρου, την άσκηση διεκδικητικής αγωγής για πράγμα της κληρονομιάς ή την αίτηση για έκδοση κληρονομητηρίου. Παράλληλα, το ίδιο συμβαίνει στην περίπτωση που παρέλθει το τετράμηνο από την ημέρα που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή της κληρονομίας και τον λόγο της επαγωγής, οπότε τεκμαίρεται ότι έχει αποδεχθεί σιωπηρά την κληρονομία.

Τυπικά, δεν υπάρχει ρητή προθεσμία μέσα στην οποία υποχρεούται ο κληρονόμος να προβεί σε αποδοχή κληρονομιάς, με αποτέλεσμα η συμβολαιογραφική πράξη της αποδοχής να μπορεί να συνταχθεί οποτεδήποτε. Προϋπόθεση για την σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής της κληρονομιάς είναι η υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Η εν λόγω δήλωση πρέπει να κατατεθεί μέσα σε έξι μήνες από το θάνατο ή αν υπάρχει διαθήκη μέσα σε έξι μήνες από τη δημοσίευση της διαθήκης, διαφορετικά η αρμόδια φορολογική αρχή επιβάλλει πρόστιμο, όταν τελικά η δήλωση υποβληθεί.

 

Αποποίηση κληρονομιάς 

Ο προσωρινός κληρονόμος δικαιούται να αποποιηθεί την κληρονομία, εφόσον κρίνει ότι αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα του. Συνήθως αυτό συμβαίνει, όταν το παθητικό της κληρονομίας ξεπερνά το ενεργητικό της. Σύμφωνα με το άρθρο 1848, παρ. 1 ΑΚ η αποποίηση γίνεται με δήλωση έκαστου κληρονόμου ενώπιον της αρμόδιας Γραμματείας του Ειρηνοδικείου. Αν δεν υπάρχει διαθήκη, η προθεσμία της αποποίησης ξεκινάει από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή και το λόγο της και είναι τέσσερις μήνες για κληρονόμους- κατοίκους εσωτερικού και ένα έτος για κατοίκους εξωτερικού (Α. 1847, παρ. 1 ΑΚ). Σε περίπτωση που υπάρχει διαθήκη, η προθεσμία για την αποποίηση ξεκινάει μετά την δημοσίευση της διαθήκης. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην τήρηση της προθεσμίας της αποποίησης, διότι αν παρέλθει αυτή ο προσωρινός κληρονόμος καθίσταται οριστικός και ευθύνεται πλέον με την ατομική του περιουσία για τα χρέη της κληρονομίας, ενώ εκπρόθεσμη δήλωση αποποίησης είναι άκυρη και δεν παράγει έννομες συνέπειες. Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι τόσο η αποδοχή όσο και η αποποίηση κληρονομιάς είναι αμετάκλητες.

Αρμόδια Γραμματεία για την δήλωση αποποίησης είναι αυτή του δικαστηρίου της κληρονομίας, δηλαδή του Ειρηνοδικείου στην περιφέρεια του οποίου ο κληρονομούμενος είχε κατά το χρόνο του θανάτου του την κατοικία του και, αν δεν είχε κατοικία, τη διαμονή του, και αν δεν είχε ούτε διαμονή, το ειρηνοδικείο της πρωτεύουσας του Κράτους (Α. 810 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας). Επιπλέον, σύμφωνα με το Α. 1848 παρ. 1 εδάφιο β ΑΚ, η αποποίηση δύναται να γίνει και με αντιπρόσωπο.

Ελένη Σατραζάνη
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
τηλ. 6982425982
email: elesatrazani@gmail.com